Manometrlərin İstilik Sistemlərində Rolu: Təzyiqə Nəzarətin Əhəmiyyəti

Manometr Nədir?

Manometr — qaz və ya maye halında olan mühitlərin təzyiqini ölçmək üçün istifadə olunan alətdir. Bu cihaz xüsusilə istilik, su, qaz, pnevmatik və hidravlik sistemlərdə geniş tətbiq olunur. Manometrlər, sistemdəki təzyiq səviyyəsini göstərərək həm təhlükəsizlik, həm də düzgün iş rejiminin təmin olunmasında mühüm rol oynayır.

Manometr necə işləyir?

Ənənəvi (mexaniki) manometrlər adətən Bourdon borusu prinsipi ilə işləyir. Bu boru, içəridə təzyiq artdıqda düzəlməyə çalışan əyri bir metal borudur. Təzyiq dəyişdikcə borunun forması dəyişir və bu hərəkət ölçü cihazının göstərici əqrəbinə ötürülür. Beləliklə, təzyiq müəyyən ölçü vahidlərində (bar, kPa, psi və s.) göstərici üzərində əks olunur.

Manometrin növləri

1. Mexaniki manometrlər – ən çox rast gəlinən və sərfəli növdür.

2. Rəqəmsal (elektron) manometrlər – daha dəqiq nəticələr verir, məlumatları ekran vasitəsilə oxumağa imkan yaradır.

3. Differensial manometrlər – iki nöqtə arasındakı təzyiq fərqini ölçmək üçün istifadə olunur.

4. Vakuum manometrlər – atmosfer təzyiqindən aşağı olan təzyiqləri ölçmək üçün nəzərdə tutulur.

İstilik sistemlərində manometrin rolu

İstilik sistemlərində manometrin əsas funksiyası — sistemdəki təzyiqi nəzarətdə saxlamaqdır. Əgər təzyiq çox aşağı olarsa, su dövranı zəifləyir və isitmə effektli olmur. Əks halda, təzyiqin normadan artıq olması təhlükəli ola bilər — boruların və radiatorların zədələnməsinə, hətta partlamasına səbəb ola bilər.

İstilik Sistemində Təzyiqin Əhəmiyyəti

stilik sistemləri, evlərin, ofislərin və sənaye obyektlərinin qış aylarında komfortlu və enerjiyə qənaətli şəkildə qızdırılmasını təmin edən kompleks mühəndis qurğularıdır. Bu sistemlərin effektiv və təhlükəsiz işləməsi üçün təzyiqin sabit və düzgün səviyyədə olması olduqca vacibdir. Təzyiq istilik sisteminin “ürəyi” sayılır – əgər təzyiqdə problem yaranarsa, sistemin fəaliyyəti pozula və hətta ciddi ziyanlara səbəb ola bilər.

Təzyiq nədir və niyə vacibdir?

İstilik sistemində təzyiq, adətən suyun (və ya istilik daşıyıcısının) borular boyunca hərəkət etməsini təmin edən qüvvədir. Normal təzyiq dəyərləri sistemin tipindən və konfiqurasiyasından asılı olaraq dəyişə bilər, lakin çox vaxt 1 ilə 2,5 bar arasında olmalıdır. Bu göstəricilər sistemin təhlükəsiz və effektiv işləməsi üçün optimal sayılır.

Təzyiqin aşağı olması nə ilə nəticələnir?

• Radiatorlara su çatmadığı üçün otaqlar isimir

• Qazan və ya dövriyyə nasosu normal işləyə bilmir

• Sistemdə hava kabarcıqları əmələ gələ bilər

• Sistemin ümumi performansı aşağı düşür

Təzyiqin yüksək olması nə ilə nəticələnir?

• Boruların, radiatorların və ya digər komponentlərin zədələnməsi riski artır

• Təhlükəsizlik klapanları işə düşərək su sızmasına səbəb ola bilər

• Qazan həddən artıq yüklənə bilər, bu da onun sıradan çıxmasına səbəb ola bilər

Təzyiqə necə nəzarət etməli?

İstilik sistemlərində təzyiqə nəzarət etmək üçün manometrlərdən istifadə olunur. Həmçinin, avtomatik təhlükəsizlik klapanları və genişlənmə çənləri də təzyiqi balanslaşdırmaq üçün sistemə daxil edilir. Vaxtaşırı olaraq sistemin təzyiqi yoxlanmalı və lazım gəldikdə tənzimlənməlidir.

Manometr seçərkən nələrə diqqət yetirmək lazımdır?

İstilik, su, qaz və digər texniki sistemlərdə təzyiqə nəzarət etmək üçün istifadə olunan manometrlər, təhlükəsizliyin və sistemin düzgün işləməsinin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Lakin düzgün nəticə əldə etmək və sistemə uyğun manometr seçmək üçün bir neçə vacib məqama diqqət yetirmək lazımdır.

1. Təzyiq diapazonu (ölçü aralığı)

Manometrin göstərici aralığı istifadə olunacağı sistemin təzyiqinə uyğun olmalıdır.

• Ən optimal seçim: İşləmə təzyiqi cihazın maksimum göstəricisinin 2/3 hissəsindən az olmalıdır.
  Məsələn, əgər sistemdə iş təzyiqi 2 bar-dırsa, 4-6 bar-lıq manometr seçilməsi tövsiyə olunur.

2. Manometrin tipi

İstifadə sahəsinə görə fərqli növ manometrlər mövcuddur:

• Mexaniki manometrlər – sadə və ucuzdur, əsasən məişət sistemlərində istifadə olunur.

• Rəqəmsal manometrlər – daha dəqiq ölçmələr verir, sənaye və texniki tətbiqlərdə istifadə olunur.

• Differensial manometrlər – iki nöqtə arasındakı təzyiq fərqini ölçmək üçün istifadə edilir.

• Vakuum və ya kombinə olunmuş (vacuum+təzyiq) manometrlər – həm müsbət, həm mənfi təzyiqi göstərir.

3. Quraşdırma növü

Manometrin quraşdırılma növü sistemin quruluşuna uyğun olmalıdır:

• Düz (ön) quraşdırma

• Arxa quraşdırma

• Flanşlı və ya montajlı versiyalar

Bu, onu panelə, boruya və ya digər səthlərə asanlıqla yerləşdirməyə imkan verir.

4. Material keyfiyyəti

Manometrin işləyəcəyi mühitin xüsusiyyətindən (temperatur, təzyiq, kimyəvi maddələr və s.) asılı olaraq korpus və daxili hissələr paslanmayan polad, pirinç və ya digər davamlı materiallardan olmalıdır.
Sərt və aqressiv şərait üçün mütləq yüksək keyfiyyətli materiallar seçilməlidir.

5. Göstəricinin dəqiqliyi

Ölçmədə yüksək dəqiqlik tələb olunursa, sənaye və laboratoriya səviyyəsində daha dəqiq manometrlər (məsələn, ±1%, ±0.5% sapma ilə) seçilməlidir. Məişət sistemləri üçün ±2.5% dəqiqlik kifayət edə bilər.

6. Sertifikat və uyğunluq

Manometr beynəlxalq və ya yerli standartlara uyğun olmalıdır (məsələn, ISO, CE və s.). Bu, onun keyfiyyətli və etibarlı olduğuna zəmanət verir.

7. Əlavə funksiyalar

Bəzi manometrlərdə əlavə funksiyalar mövcud ola bilər:

• İşıqlı ekran (rəqəmsal modellərdə)

• Maksimum təzyiq göstəricisi

• Avtomatik siqnal və xəbərdarlıq sistemləri

Manometrlərlə Bağlı Tez-Tez Verilən Suallar

Manometr nə üçündür?

• Manometr, bir sistemdə (məsələn, istilik, su və ya qaz sistemində) təzyiqi ölçmək üçün istifadə olunur. Bu, sistemin təhlükəsiz və effektiv işləməsi üçün vacibdir.

Manometr hansı vahidlərlə təzyiqi ölçür?

Ən çox istifadə olunan vahidlər:

• Bar

• Pascal (Pa, kPa)

• Psi (pound per square inch)
  Seçim sistemin və ölkənin standartlarına uyğun edilir.

Manometr hansı təzyiq aralığında işləyir?

• Bu, manometrin modelindən və təyinatından asılıdır. Məsələn, məişət istilik sistemlərində adətən 0–4 bar aralığında olan manometrlər istifadə olunur. Seçim sistemin maksimum təzyiqindən asılı olaraq aparılmalıdır.

Manometrin göstəriciləri yanlışdırsa, nə etmək lazımdır?

Əgər göstəricilər real təzyiqlə uyğun gəlmirsə:

• Manometr sıradan çıxmış ola bilər.

• Kalibrlənməsi tələb oluna bilər.

• Quraşdırmada və ya bağlantıda problem ola bilər.
  Bu hallarda texniki mütəxəssis çağırmaq və cihazı yoxlatmaq tövsiyə olunur.

Manometr qırılarsa və ya su/yağ sızdırarsa, nə etməli?

Dərhal sistemi söndürmək, sızmanı aradan qaldırmaq və manometri dəyişdirmək lazımdır. Əks halda təhlükəli vəziyyət yarana bilər.

Rəqəmsal və mexaniki manometr arasında fərq nədir?

• Mexaniki manometr – analoq göstərgəyə malikdir, sadə və ucuzdur.

• Rəqəmsal manometr – LCD və ya LED ekranlıdır, daha dəqiq ölçmə imkanı verir, lakin bahalıdır.