Manometr nədir?
Manometr nədir?
Manometr – qaz və ya mayelərin təzyiqini ölçmək üçün istifadə olunan cihazdır. Sadə dillə desək, bu alət bizə boruların, balonların və ya müxtəlif sistemlərin içərisində nə qədər təzyiq olduğunu göstərir. Onu təzyiqin "gözləri" kimi də təsəvvür edə bilərik – biz görməsək də, o, bizə dəqiq rəqəmlərlə vəziyyəti bildirir. Müasir dövrdə manometrlər fabriklərdən tutmuş avtomobillərə qədər hər yerdə istifadə olunur.
Manometrin tarixçəsi
İlk manometrlər XVII əsrdə İtalyan fizik Evangelista Torricelli və Blaise Pascal tərəfindən hazırlanmışdır. Onların işi atmosfer təzyiqinin ölçülməsi ilə bağlı idi. Daha sonra sənaye inqilabı zamanı manometrlər buxar mühərriklərində geniş istifadə olunmağa başladı. Bugünkü rəqəmsal manometrlər isə həmin mexaniki modellərin təkmilləşdirilmiş formasıdır.
Manometrin işləmə prinsipi
Manometrlər əsasən daxili təzyiq ilə xarici atmosfer təzyiqi arasındakı fərqi ölçür. Mexaniki manometrlərdə bu, elastik borunun əyilməsi ilə, elektron manometrlərdə isə sensorların verdiyi siqnallar vasitəsilə həyata keçirilir.
Manometr növləri
Mexaniki manometrlər
Bu tip manometrlərdə təzyiqin təsiri ilə metal boru əyilir və əyilmə miqdarı göstərici oxuna ötürülür. Ən çox yayılmış növü Bourdon borulu manometrlərdir.
Elektron manometrlər
Bu cihazlarda təzyiq elektron sensorlarla oxunur və rəqəmsal ekranda göstərilir. Onlar daha dəqiq və istifadəsi rahatdır.
Maye sütunlu manometrlər
U formalı şüşə borular vasitəsilə maye sütunun hündürlüyü ölçülür və təzyiq dəyərləndirilir. Əsasən laboratoriyalarda istifadə olunur.
Manometrlərin istifadə sahələri
Manometrlər neft və qaz sənayesində, kimya zavodlarında, tibbi avadanlıqlarda, avtomobillərdə, su təchizatı və istilik sistemlərində geniş tətbiq edilir.
Manometrin quruluşu
Manometrlər şkala, göstərici ox, elastik boru və korpusdan ibarətdir. İstifadə olunan materiallar adətən paslanmaz polad və ya mösdur plastikdir.
Manometrlərin kalibrlənməsi
Dəqiq nəticə üçün manometrlərin mütəmadi kalibrlənməsi vacibdir. Bu, adətən xüsusi laboratoriyalarda həyata keçirilir və ildə bir dəfə tövsiyə olunur.
Manometr seçərkən diqqət ediləcək məqamlar
İstifadə məqsədi, təzyiq diapazonu və cihazın dayanıqlığı seçimi müəyyən edən əsas faktorlardır. Sənaye üçün yüksək təzyiqli modellər, ev istifadəsi üçün isə sadə mexaniki manometrlər uyğundur.
Təhlükəsizlik qaydaları
Manometr istifadə edərkən cihazın işlək vəziyyətdə olub-olmamasını yoxlamaq, sızmaları aradan qaldırmaq və yüksək təzyiqli sistemlərlə ehtiyatla davranmaq lazımdır.
Manometr və barometr fərqi
Barometr atmosfer təzyiqini, manometr isə qapalı sistemdəki təzyiqi ölçür. Yəni biri xarici mühit, digəri daxili mühit üçün istifadə olunur.
Manometrin üstünlükləri
Manometrlər sadə quruluşlu, etibarlı və uzunömürlü cihazlardır. Həmçinin yüksək dəqiqliklə təzyiq ölçə bilirlər.
Müasir innovasiyalar
Smart texnologiyalar sayəsində manometrlər artıq mobil telefonlarla sinxronizasiya oluna bilir. Bu isə sənaye müəssisələrində işin təhlükəsizliyini artırır.
Manometrlərin qiymətləri və bazar vəziyyəti
Qiymətlər 10-15 AZN-dən başlayaraq yüzlərlə manata qədər dəyişir. Bu, cihazın növü və dəqiqliyindən asılıdır. Azərbaycan bazarında həm yerli, həm də xarici markalar mövcuddur.
Ev şəraitində istifadəsi
Ev şəraitində manometrlər əsasən qaz balonlarında və avtomobil təkərlərində təzyiqi yoxlamaq üçün istifadə olunur. Sadə və ucuz modellər bu iş üçün kifayətdir.
Nəticə
Manometr – həyatımızın bir çox sahəsində vacib rol oynayan cihazdır. O, həm təhlükəsizliyi təmin edir, həm də texniki prosesləri nəzarətdə saxlamağa kömək edir. Gələcəkdə texnologiyanın inkişafı ilə daha ağıllı və dəqiq manometrlərin yaranması gözlənilir.
Tez-tez verilən suallar (FAQ)
1. Manometr nəyi ölçür?
Qaz və mayelərin təzyiqini ölçür.
2. Manometrlə barometr arasındakı fərq nədir?
Barometr atmosfer təzyiqini, manometr isə qapalı sistemdəki təzyiqi ölçür.
3. Manometr neçə növdür?
Mexaniki, elektron və maye sütunlu əsas növlərə ayrılır.
4. Manometrlər necə kalibrlənir?
Xüsusi laboratoriyalarda standart təzyiq dəyərləri ilə yoxlanılır və tənzimlənir.
5. Manometr hansı sahələrdə istifadə olunur?
Sənaye, tibb, avtomobil və məişət texnikasında geniş tətbiq edilir.