Kondisionerlər

Kondisioner nədir?

Kondisionerlər, əsasən hava şəraitini tənzimləmək üçün istifadə olunan cihazlardır. Onlar havanı soyutmaq, isitmək, və həmçinin rütubəti tənzimləmək məqsədilə geniş istifadə olunur. Kondisionerlər evlərdə, ofislərdə, ticarət obyektlərində və nəqliyyat vasitələrində istifadə edilir.

Kondisionerlər bir neçə əsas komponentdən ibarətdir: kompressor, kondensator, buxarlandırıcı və genişlənmə valfi. Kompressor qaz halında olan soyuducu maddəni sıxaraq onu yüksək təzyiqlə kondensatora göndərir. Burada qaz soyudulur və maye halına keçir. Buxarlandırıcıda isə maye soyuducu genişlənərək yenidən qaz halına keçir və bu proses havanı soyudur.

Müasir kondisionerlər enerji səmərəliliyi və ətraf mühitə təsiri baxımından müxtəlif modellərdə mövcuddur. İsti-soyuq funksiyası olan kondisionerlər həm yayda sərinlətmək, həm də qışda isitmək üçün istifadə oluna bilər.

Kondisionerlərin Tarixi

İlk Kondisioner Modelləri

İlk kondisioner modelləri 20-ci əsrin əvvəllərində ortaya çıxmışdır. Tarixdə ilk dəfə olaraq kondisioner 1902-ci ildə Willis Carrier adlı mühəndis tərəfindən icad edilmişdir. O, bu cihazı Nyu-Yorkda bir çap fabriki üçün hazırlamışdır. Məqsəd, çap zamanı kağızın rütubətini idarə etmək və prosesdə yaranan istiliyi azaltmaq idi.

Bu ilk kondisioner modeli bugünkü kondisionerlərlə müqayisədə sadə bir quruluşa malik idi və əsasən sənaye məqsədləri üçün istifadə olunurdu. Cihaz, havanı soyutmaq üçün ammonyak kimi təhlükəli kimyəvi maddələrdən istifadə edirdi, bu da onun məişət istifadəsi üçün uyğun olmadığını göstərirdi.

Müasir Kondisionerlərin İnkişafı

Müasir kondisionerlər daha enerjiyə qənaətli, səs-küysüz və çevik idarəetmə funksiyaları ilə təchiz olunmuşdur. İnverter texnologiyası, enerji səmərəliliyini artırmaq və cihazın ömrünü uzatmaq məqsədilə geniş yayılmışdır.

Müasir kondisionerlərin inkişafı texnologiyanın və enerji səmərəliliyinin artması ilə əlaqədar olaraq əhəmiyyətli irəliləyişlərə nail olmuşdur. İlk kondisioner modellərindən fərqli olaraq, müasir kondisionerlər daha yüksək performans və daha az enerji istehlakı ilə fərqlənir.

Kondisionerlərin Faydaları

• Sərinləşdirmə və İstilik Tənzimlənməsi: Kondisionerlər, evin və ya ofisin temperaturunu arzu olunan səviyyədə saxlamağa imkan verir. Bu, xüsusilə isti yay günlərində və soyuq qış gecələrində böyük rahatlıq yaradır.
• Havanın Təmizlənməsi və Filtrləmə: Müasir kondisionerlər, havadakı toz, allergenlər və digər zərərli maddələri təmizləyən filtrlərlə təchiz olunmuşdur. Bu xüsusiyyət, astma və allergiya kimi xəstəliklərdən əziyyət çəkən insanlar üçün vacibdir.
• Rütubətin Tənzimlənməsi: Kondisionerlər həmçinin rütubətin səviyyəsini tənzimləməyə kömək edir. Rütubət səviyyəsinin normadan çox olması, evdə küf və bakteriyaların yaranmasına səbəb ola bilər.

Kondisionerlərin İşləmə Prinsipi

Kondisionerin Soyutma Tərzi

Kondisionerlərin soyutma tərzi, əsasən soyuducu dövrə əsasında işləyir. Bu proses dörd əsas mərhələdən ibarətdir: kompressiya, kondensasiya, genişlənmə və buxarlanma.

1. Kompressiya: Soyutma prosesi kompressordan başlayır. Kompressor, kondisionerin içində olan soyuducu maddəni (freon) qaz halında sıxır və onu yüksək təzyiq altında kondensatora göndərir. Bu mərhələdə qazın istiliyi də artır.
2. Kondensasiya: Kondensator, qaz halındakı soyuducu maddəni soyudur və onu maye halına çevirir. Bu zaman maddənin istiliyi xarici mühitə ötürülür. Bu mərhələ, kondisionerin xaricində yerləşən hissədə baş verir və isti hava cihazın arxa tərəfindəki kanallardan çıxarılır.
3. Genişlənmə: Maye halındakı soyuducu maddə genişlənmə valfi vasitəsilə buxarlandırıcıya göndərilir. Bu valf soyuducu maddənin təzyiqini və temperaturunu aşağı salır, maddə genişlənərək qismən buxara çevrilir.
4. Buxarlanma: Buxarlandırıcıda soyuducu maddə tamamilə buxar halına keçir. Bu zaman ətrafdakı istilik maddəyə ötürülür, bu da havanın soyumasına səbəb olur. Soyumuş hava, kondisionerin fanı vasitəsilə otağa üfürülür, bu da otağın temperaturunu aşağı salır. Buxarlanmış soyuducu maddə yenidən kompressora qayıdır və dövr təkrarlanır.

Bu dövri proses nəticəsində kondisioner havanı soyudur və otaq daxilində komfortlu temperatur təmin edir. Müasir kondisionerlər bu prosesi yüksək enerji səmərəliliyi ilə həyata keçirir, beləliklə, həm enerji sərfiyyatını azaldır, həm də ətraf mühitə təsiri minimuma endirir.

Kondisionerdə Kompressorun Rolu

Kondisionerdə Kondensator və Evaporatorun Rolu

Kondisionerdə kondensator və evaporator (buxarlandırıcı) soyutma prosesində əsas rol oynayan iki mühüm komponentdir. Hər ikisi, soyuducu maddənin fazalarını dəyişdirərək istiliyin ötürülməsi və müvafiq olaraq havanın soyudulması funksiyasını yerinə yetirir.

Kondensatorun Rolu

1. Soyuducu maddənin mayeləşməsi: Kondensator, kompressordan gələn yüksək təzyiqli və yüksək temperaturlu qaz halındakı soyuducu maddəni soyudur və onu maye halına keçirir. Bu proses zamanı maddə istiliyini itirir və xaricə ötürür. Kondensator bu mərhələdə soyuducu maddənin fazasını dəyişdirərək onu maye halına gətirir.
2. İstiliyin xaricə ötürülməsi: Kondensator, istiliyi sistemdən xaric edən komponentdir. Soyuducu maddə maye halına keçərkən istilik kondensatorun səthindən ətraf mühitə yayılır. Bu proses, kondisionerin xarici bölməsində baş verir və isti hava cihazın arxa tərəfindəki kanallar vasitəsilə xaricə üfürülür.
3. Soyuducu maddənin dövriyyəsi: Kondensatordan çıxan maye halındakı soyuducu maddə, genişlənmə valfı vasitəsilə evaporatora ötürülür. Bu dövriyyə kondisionerin soyutma funksiyasının davamlılığını təmin edir.

Evaporatorun (Buxarlandırıcının) Rolu

1. Havanın soyudulması: Evaporator, genişlənmə valfından keçən və təzyiqi aşağı salınmış soyuducu maddəni qəbul edir. Bu mərhələdə soyuducu maddə genişlənir və qismən buxara çevrilir. Evaporatorda maddə tamamilə buxar halına keçir və bu zaman ətraf mühitdən istilik udulur. Bu proses nəticəsində havanın istiliyi azalır və otağa soyuq hava üfürülür.
2. İstiliyin udulması: Evaporator, istiliyi havadan soyuducu maddəyə ötürən komponentdir. Bu zaman hava soyuyur və maddə buxar halına keçərək kompressora geri qayıdır. Bu proses nəticəsində otağın temperaturu aşağı düşür.
3. Rütubətin azaldılması: Evaporator həm də havanın rütubətini azaldır. Soyuq səthlərdə buxarlaşma zamanı su buxarı kondensasiyaya uğrayır və su damcıları kimi toplanır. Bu su, kondisionerin drenaj sistemi vasitəsilə cihazdan xaric edilir.

Nəticə

Kondensator və evaporator, kondisionerin soyutma dövrəsinin əsas hissələridir. Kondensator istiliyi xaric edərək soyuducu maddəni mayeləşdirir, evaporator isə istiliyi udaraq havanı soyudur. Bu iki komponentin qarşılıqlı fəaliyyəti nəticəsində kondisioner səmərəli şəkildə otağın temperaturunu tənzimləyir.

Kondisioner Növləri

Split Sistemli Kondisionerlər

Split sistemlər, daxili və xarici bloklardan ibarət olan ən geniş yayılmış kondisioner növüdür. Bu tip kondisionerlər, həm evlərdə, həm də ofislərdə istifadə olunur.

Split tipli kondisionerlər, məişət və kommersiya məqsədləri üçün ən çox istifadə edilən kondisioner növlərindən biridir. Bu tip kondisionerlər iki əsas bölmədən ibarətdir: daxili (evaporator) və xarici (kondensator) bölmə. Bu dizayn həm effektiv soyutma, həm də daha səssiz işləmə təmin edir.

VRV,VRF Sistemli Kondisionerlər

VRV (Variable Refrigerant Volume) və VRF (Variable Refrigerant Flow) tipli kondisionerlər, geniş miqyaslı məkanlarda, o cümlədən kommersiya binalarında, otellərdə, ofislərdə və çoxmərtəbəli yaşayış komplekslərində istifadə olunan qabaqcıl soyutma və isitmə sistemləridir. Bu sistemlər, bir neçə daxili bölməni idarə edən tək bir xarici bölmə vasitəsilə işləyir və soyuducu maddənin axınını tənzimləyərək enerji səmərəliliyini artırır.

Kondisioner Seçərkən Diqqət Edilməli Məqamlar

• Evin Ölçüsünə Uyğun Güc Seçimi: Kondisioner seçərkən, evin və ya məkanın ölçüsünə uyğun olan gücü seçmək vacibdir. Kiçik bir ev üçün böyük güclü bir kondisioner enerji israfına səbəb ola bilər.
• Enerji Səmərəliliyi: Enerji səmərəliliyi, kondisioner seçərkən əsas diqqət yetirilməli məqamlardan biridir. Enerji səmərəliliyi sinifləri (A, A+, A++ və s.) bu baxımdan vacib göstəricilərdir.
• Səs Səviyyəsi: Kondisionerin səs səviyyəsi də vacib bir amildir, çünki səs-küysüz bir mühitdə rahatlıqla işləmək və ya istirahət etmək istəyirsinizsə, bu xüsusiyyət ön planda olmalıdır.

Kondisionerlərin Quraşdırılması

• Düzgün Montajın Önəmi: Kondisionerin düzgün montajı, onun uzunömürlü olması və effektiv işləməsi üçün çox vacibdir. Peşəkar ustalar tərəfindən quraşdırılması məsləhətdir.
• Kondisioner Quraşdırma Üçün Məkanın Seçilməsi: Kondisioner quraşdırılarkən, düzgün məkan seçimi vacibdir. Xarici blokun yerləşdirilməsi, daxili hava axınının düzgün istiqamətləndirilməsi bu prosesdə diqqət yetirilməli amillərdəndir.

Kondisioner Baxımı və Xidmət

1. Filtrlərin Təmizlənməsi: Kondisionerlərin filtrləri mütəmadi olaraq təmizlənməlidir. Toz və kir filtrlərdə yığılaraq, kondisionerin effektivliyini azalda bilər və hətta sağlamlığa zərər verə bilər.
2. Qazın Düzgün Səviyyədə Olmasının Yoxlanılması: Soyuducu qazın düzgün səviyyədə olması, kondisionerin normal işləməsi üçün vacibdir. Aşağı səviyyədə qaz, soyutma gücünü azaldır və kompressorun zədələnməsinə səbəb ola bilər.
3. Peşəkar Baxımın Vacibliyi: Kondisionerlərin peşəkar baxımı, onların ömrünü uzatmaq və maksimal effektivliyi təmin etmək üçün vacibdir. Mütəxəssislər tərəfindən aparılan yoxlamalar, mümkün problemləri əvvəlcədən aşkarlamağa imkan verir.

Kondisionerlərin Enerji İstifadəsi

• Enerji Səmərəliliyi Sinifləri: Kondisionerlər, enerji səmərəliliyinə görə müxtəlif siniflərə bölünürlər. Daha yüksək enerji sinifinə malik kondisionerlər, daha az enerji sərf edir və bu, uzun müddətdə elektrik xərclərini azaldır.
• Kondisionerlərin Gecə Modları: Gecə modları, kondisionerin daha səssiz və az enerji sərf edən rejimdə işləməsini təmin edir. Bu, xüsusilə gecələr daha rahat yuxu üçün faydalıdır.
• Düzgün İstifadə ilə Enerji Qənaəti: Kondisioneri düzgün istifadə etməklə enerji qənaət etmək mümkündür. Məsələn, temperaturu çox aşağıya endirmək əvəzinə, optimal bir səviyyədə saxlamaq enerji sərfini azaldır.

Kondisionerlərlə bağlı tez-tez verilən suallar

Kondisioner alarkən hansı xüsusiyyətlərə diqqət etməliyəm?

• Kondisioner seçərkən enerji səmərəliliyi, güc və səs səviyyəsi kimi xüsusiyyətlərə diqqət yetirmək vacibdir.

Kondisionerlərin təmizliyi nə qədər tez-tez aparılmalıdır?

• Kondisionerin filtrləri ən azı ayda bir dəfə təmizlənməlidir, ümumi baxım isə ildə bir dəfə aparılmalıdır.

Kondisionerin enerji istifadəsini necə azalda bilərəm?

• Temperaturu optimal səviyyədə saxlamaq, gecə modlarını istifadə etmək və inverter texnologiyalı modelləri seçmək enerji istifadəsini azaldır.

Kondisionerin nasazlığını necə aradan qaldırmaq olar?

• Kondisioner düzgün işləmirsə, ilk növbədə güc mənbəyini və idarəetmə panelini yoxlayın. Əgər problem davam edirsə, peşəkar texnikə müraciət edin.

Kondisionerin enerji sərfiyyatı necədir?

• Kondisionerlərin enerji sərfiyyatı modeli və istifadəyə bağlı olaraq dəyişir. Enerji səmərəli modellər "A++" və ya daha yüksək enerji təsnifatına malikdir. Bu, enerji istehlakını azaltmağa kömək edir.

Kondisionerin içindəki qaz nədir və necə doldurulur?

• Kondisionerlərdə istifadə olunan qaz adətən Freon (R-22, R-410A və s.) və ya digər soyuducu maddələrdir. Bu qazlar zamanla azalırsa, yenidən doldurulması üçün mütəxəssisə müraciət etmək lazımdır.

Kondisioner işləyərkən hansı temperatur səviyyəsi optimaldır?

• Ümumiyyətlə, kondisioner istifadə edərkən 24-26°C (75-78°F) arası temperatur optimal hesab edilir. Bu, həm rahatlıq təmin edir, həm də enerji sərfiyyatını azaldır.