Genişlənmə Çəni Nədir və Necə İşləyir?

Genişlənmə çəni nədir?

Genişlənmə çəni, isitmə və ya soyutma sistemlərində suyun həcm dəyişikliklərini idarə etmək üçün istifadə olunan xüsusi bir çəndir. İsitmə zamanı su qızaraq genişlənir və əlavə həcmin yaranmasına səbəb olur. Bu əlavə həcm sistemi qorumaq üçün genişlənmə çənində toplanır.

Genişlənmə çəninin əsas funksiyaları

1. Təzyiqin sabit saxlanılması: Suyun istilik nəticəsində genişlənməsi zamanı yaranan təzyiqin artmasının qarşısını alır.
2. Sistemin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi: Artıq təzyiqdən yaranan nasazlıqları və ya borularda partlamaları önləyir.
3. Sistemin effektiv işləməsinə dəstək: Hava və ya təzyiq dalğalanmalarından qaynaqlanan problemləri azaldır.

Genişlənmə Çəninin Əsas Növləri

Genişlənmə çəni istilik və soyutma sistemlərində suyun həcminin dəyişikliklərini idarə etmək üçün mühüm komponentdir. Bu çənlər sistemin tipinə və tələblərinə uyğun olaraq iki əsas növə bölünür:

1. Açıq tip genişlənmə çəni

Açıq tip genişlənmə çənləri adətən sadə və kiçik istilik sistemlərində istifadə olunur.

Xüsusiyyətləri:

• Atmosferlə birbaşa təmasdadır.
• İstilik sisteminin ən yüksək nöqtəsində yerləşdirilir.
• Su səviyyəsini asanlıqla vizual olaraq izləmək mümkündür.

Üstünlükləri:

• Quruluşu sadədir və az xərc tələb edir.
• Baxımı və quraşdırılması nisbətən asandır.

2. Qapalı tip genişlənmə çəni

Qapalı tip genişlənmə çənləri müasir isitmə və soyutma sistemlərində geniş istifadə olunur. Bu çənlər təzyiq altında işləyir və sistemin səmərəliliyini artırır.

Xüsusiyyətləri:

• Su və hava bir-birindən membran və ya balon vasitəsilə ayrılır.
• Sistemə bağlanaraq tamamilə qapalı bir mühit yaradır.
• Çox müxtəlif ölçülərdə və təzyiq səviyyələrində mövcuddur.

Üstünlükləri:

• Sistemi atmosfer təsirlərindən qoruyur, korroziya riskini azaldır.
• Daha az su itkisi yaradır və təzyiqi sabit saxlayır.
• Daha mürəkkəb və böyük sistemlər üçün idealdır.

Genişlənmə Çəni Necə İşləyir?

Genişlənmə çəni əsasən iki hissədən ibarətdir:

• Hava və ya qaz kamerası: Təzyiqi tənzimləyən və maye ilə təmasda olmayan hissədir.
• Maye kamerası: Sistemdən daxil olan genişlənmiş mayeni qəbul edir.

Arada isə elastik membran və ya diafraqma yerləşir. Sistem daxilində təzyiq artdıqca, genişlənmiş maye çənin maye kamerasına daxil olur və membranı sıxışdıraraq qaz kamerasındakı təzyiqi artırır. Bu proses sayəsində təzyiq sabit saxlanılır. Temperatur azaldıqda isə, çəndəki maye yenidən sistemə geri qaytarılır.

Genişlənmə Çəninin Baxımı

Genişlənmə çəni istilik və soyutma sistemlərinin düzgün və uzunmüddətli işləməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Müntəzəm baxım çənin effektivliyini qorumağa və potensial problemlərin qarşısını almağa kömək edir.

Baxımın Əsas Addımları:

1. Vizuall yoxlama

   • Çənin səthində çatlar, pas və ya fiziki zədələnmələr olub-olmadığını yoxlayın.
   • Əgər çən açıq tipdirsə, içərisində çirklənmə və ya su səviyyəsində dəyişikliklərə diqqət edin.

2. Təzyiqin yoxlanması

   • Qapalı tip genişlənmə çənlərində təzyiq səviyyəsi manometr vasitəsilə mütəmadi yoxlanmalıdır.
   • Təzyiq normal diapazonda deyilsə (adətən 1-2 bar arasında), sistemi tənzimləmək lazımdır.

3. Membranın vəziyyəti

   • Qapalı tip çənlərdə membranın zədələnməsi və ya köhnəlməsi sistemin düzgün işləməməsinə səbəb ola bilər.
   • Membranın elastikliyini yoxlayın və zərurət olduqda dəyişdirin.

4. Su səviyyəsinin yoxlanması

   • Açıq tip genişlənmə çənlərində suyun səviyyəsini izləmək vacibdir. Suyun həddindən artıq azalması və ya artması sistemdə problemlərə səbəb ola bilər.

5. Hava buraxılması

   • Çənə toplanan artıq havanı buraxmaq sistemi təzyiqdən qoruyar və daha stabil işləməsinə şərait yaradar.

6. Sızmaların yoxlanması

   • Çənin qoşulduğu borularda və ya çənin özündə sızma olub-olmadığını yoxlayın. Sızmalar varsa, dərhal aradan qaldırılmalıdır.

Genişlənmə Çəni İlə Bağlı Tez-Tez Verilən Suallar

Genişlənmə çəni nə üçün istifadə olunur?

• Genişlənmə çəni istilik və soyutma sistemlərində suyun istilik nəticəsində genişlənməsi zamanı yaranan artıq təzyiqi idarə etmək və sistemin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün istifadə olunur.

Genişlənmə çəni olmadan sistem işləyə bilərmi?

• Xeyr, genişlənmə çəni olmadan istilik sistemində təzyiq artar, bu isə borularda sızmalara, nasazlıqlara və hətta partlamalara səbəb ola bilər.

Genişlənmə çəninin təzyiqi neçə olmalıdır?

• Adətən, qapalı tip genişlənmə çəninin təzyiqi 1-2 bar arasında olur. Dəqiq təzyiq dəyəri sistemin xüsusiyyətlərinə görə dəyişə bilər.

Genişlənmə çəni sızdırırsa nə etməliyəm?

• Çəndə sızma varsa, problemin mənbəyini müəyyənləşdirin. Bu, quraşdırma nasazlığı, çənin çatlaması və ya membranın zədələnməsi ilə bağlı ola bilər. Problemi özünüz həll edə bilmirsinizsə, peşəkar mütəxəssis çağırın.

Genişlənmə çənində təzyiq niyə düşür?

• Təzyiqin düşməsi membranın zədələnməsi, hava itirilməsi və ya sızma nəticəsində baş verə bilər. Bu zaman çən və sistem mütləq yoxlanmalıdır.